بررسی، مقایسه و شبیه‌سازی رواناب در خاک‌های سبک و سنگین تحت شرایط آبیاری بارانی با ماشین‌تفنگی

چکیده در سامانه­های آبیاری بارانی متحرک همانند آبپاش تفنگی، وقتی شدت پاشش لحظه­ای با فشار کم سامانه توأم می­شود و از شدت نفوذ نهایی خاک تجاوز می­کند، پتا نسیل ایجاد رواناب به قدری افزایش می یابد که موجب فرسایش خاک می­شود. هدف این تحقیق بررسی، مقایسه و شبیه سازی رواناب تحت شرایط آبیاری بارانی با آبپاش­تفنگی روی دو نوع خاک سبک و سنگین و دو عملیات زراعی جویچه و کرت بود. آزمایش­ها روی پلات­های جویچه و کرت با سه تکرار و با شیب یکنواخت 67/. درصد انجام شدند. برای تولید باران از یک دستگاه ماشین­تفنگی از نوع قرقره­ای به طول 200 متر و با سه سرعت­ متفاوت استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد با توجه به نوع بافت خاک، آبیاری بارانی با این ماشین با سرعت 10 متر بر ثانیه منجر به تولید رواناب سطحی روی خاک­های سنگین بافت در دو عملیات زراعی جویچه و کرت با میانگین ضریب رواناب  15/. می­شود، ولی در خاک­های سبک بافت روانابی مشاهده نمی­شود (ضریب رواناب برابر صفر). بنابراین یکی از راه­های مقابله با مشکل رواناب و در نتیجه افزایش بازده آبیاری استفاده از این سامانه آبیاری روی خاک­های سبک بافت است. هر چه سرعت حرکت ماشین کم­تر باشد، امکان تولید رواناب بیشتر خواهد بود. در این تحقیق، افزون بر آزمایش میدانی، نتایج شبیه سازی با مدل EUROSEM نشان داد این مدل قادر است رواناب را با همبستگی بالا (90% R>) و حداقل میانگین خطای مربعات (2/0 RMSE <) به خوبی شبیه سازی کند.